Irene is plastisch chirurg, hoogleraar craniofaciale aandoeningen aan de Erasmus Universiteit, hoofd van de afdeling plastische chirurgie van het ErasmusMC en tevens is zij coördinator van het European Reference Network Craniofacial Anomalies and ENT Disorders. Ze werd geïnterviewd door Francien Cobben, 6e jaars co-assistent.
Beknopte biografie:
11/04/1969 Geboren in Breda
1987 Studie geneeskunde Erasmus Universiteit
1995 Arts op de afdeling plastische chirurgie
2000 Promotie op craniosynostosis
1999- 2005 Opleiding plastisch chirurg Erasmus MC
2001- heden Voorzitter stichting Hoofdzaak
2005 Fellowship craniofaciale chirurgie Parijs
2005 Staflid plastische chirurgie Erasmus MC
2009 Universitair hoofddocent, Bestuurslid vereniging Trustfonds Erasmus Universiteit Rotterdam, Esser Course, Carolien Bijl stichting
2009- 2012 Voorzitter Nederlandse vereniging plastische chirurgie
2011 Bijzonder hoogleraar
2013- heden Secretary treasures van International society of craniofacial surgery
2016- heden Spreker Universiteit van Nederland
2016- heden Afdelingshoofd plastische chirurgie Erasmus MC
2017- heden Coðrdinator European reference network craniofacial anomalies and ENT disorders
2019 Visiting professor Uppsala University Hospital
Francien sprak met Irene in haar werkkamer in het Erasmus MC. Gedurende het interview bespraken ze haar loopbaan, in de spotlight staan en omgaan met negatieve reacties, esthetiek en sloten ze af met tips voor jonge dokters. Ze spraken af om elkaar te tutoyeren.
Leeftijd: 53
Hobby’s: sporten, lezen
Favoriete boek: A little life, Hanya Yanagihara
Kinderen: nee
Goede eigenschap: enorm verantwoordelijkheidsgevoel, ik zorg dat het allemaal gedaan wordt. Nadeel is dat ik dat ook van anderen verwacht. Dat kan gaan irriteren en dat is dan moeilijk te verbloemen. Ik kan moeilijk een pokerface ophouden.
Talent: ik kan veel tegelijk, snel en efficiënt doen. Sommige mensen zeggen dat het lijkt alsof mijn dagen meer dan 24 uur hebben ten opzichte van anderen.
In een eerder interview las ik dat u eigenlijk dierenarts wilde worden, waarom toch de keuze voor geneeskunde?
Koeien en paarden vond ik niks aan. Dian Fossey, een wetenschapper die in Afrika zat en berggorilla’s bestudeerde, bewonderde ik. Dat leek me brilliant. Wetenschap vond ik heel interessant. De kans dat ik ook echt werk zou doen zoals Dian Fossey was heel klein, dus daarom toch de keuze voor geneeskunde.
Hoe vond je de opleiding?
Die vond ik heel leuk. Veel interessante vakken. Waarom dingen goed of slecht gaan met mensen. Het leukste vond ik anatomie en embryologie. Van 2 celletjes naar een heel mens. Hoe dat heel vaak heel goed, maar ook goed fout kan gaan in de zin van aangeboren aandoeningen. Heel intrigerend.
Waarom de keuze voor plastische chirurgie?
Ik ben niet voor het algemene vak plastische chirurgie gevallen, eigenlijk totaal niet. Bij groot toeval liep ik een coschap chirurgie in Zeeland. Daar werkte een plastisch chirurg die ook in het kinderziekenhuis in Rotterdam werkte en die behandelde kinderen met aangeboren schedelafwijkingen. Bij toeval zag ik dat en dacht “dit wil ik ook”. Ik ben eerst onderzoek gaan doen, dat werd mijn promotie. Hij was de enige in Nederland die deze operaties deed. Dus hoe reëel was het dat ik die ene plek zou krijgen?
Jonge dokters hebben vaak het idee dat er een bepaald pad zou zijn naar het einddoel. Uiteindelijk horen wij vaak terug in de interviews dat dit juist niet het geval is. Hoe zie jij dit?
Je moet vooral doen waar je passie ligt. Dit vind ik mooi en intrigerend. Dan is het geen middel om je doel te bereiken. En als je er tijd en energie in stopt, word je er heel goed in. Zo simpel is het. Veel doen het om de verkeerde reden. Bijvoorbeeld “ik moet plastisch chirurg worden”. Dat was nooit mijn doel. Ik zou nooit van mijn leven gemiddeld plastisch chirurg willen zijn. De hele dag hetzelfde doen, je doet wat je kan tot je pensioen. Dodelijk, lijkt me echt vreselijk.
Het is leuk om steeds hele gekke dingen te zien en goed na te denken waarom werkt dit wel of niet. Kritisch blijven denken. Dat houdt het leuk. Ik doe nog steeds heel vaak dingen die ik nog nooit gedaan heb.
Durfde je als jonge dokter/tijdens coschappen ook kritisch te zijn en dit te uiten?
Ja, vrij makkelijk. Ik heb niet zomaar overal meteen een mening over, maar ik denk wel heel goed over dingen na en heb mijn redenen goed afgewogen. Dan durf ik wel mijn mening te geven.
Hoe was je als student?
Ik ben nooit erg van het uitgaan en feesten geweest. Ook niet zo van grote groepen sociale contacten, liever had ik een paar goede contacten die betekenisvol en langdurig zijn. Ik ben nooit van studentenverenigingen geweest. Er werd wel gezegd dat dat moest als je chirurg wilde worden. Ik heb geen dingen gedaan om een bepaald doel te bereiken, dat past niet bij mij. Ik was niet uitzonderlijk streberig, maar ik kon wel keuzes maken.
Hoe is de man/ vrouw verhouding op de werkvloer?
Toen ik begon waren er 3-4 vrouwen voor mij in opleiding gekomen. Het eerste opleidingshoofd wat hier was, stond erom bekend de sollicitatie brieven van vrouwen ongeopend de prullenbak in te gooien. Dat zou nu een groot probleem worden. Langzaam kwamen er meer vrouwen. Nu zitten we op een ruime helft vrouwen in de plastische chirurgie. Ik ben daar niet altijd even onverdeeld positief over.
Je krijgt een vrij unieke kans, er zijn niet veel opleidingsplekken voor de plastische chirurgie in Nederland, daar moet je verantwoordelijkheid over voelen en iets van maken. Ik vind het toch heel jammer om te zien dat heel veel vrouwen parttime gaan werken in, naar mijn idee, vrij ambitieloze posities. Dan heb je een van die felbegeerde plekken en dan ga je er dit mee doen. Ook mannen hoor, ik ben niet alleen kritisch op vrouwen. Dat vind ik middelmatig. Waarom maak je het niet waar?
Hoe ziet een dag/week bij jou eruit?
Per week heb ik 2-3 dagen OK en 1 dag spreekuur. Dat is relatief veel. Bijna allemaal in het kinderziekenhuis voor craniofaciale aandoeningen. Daaromheen veel vergaderen, want als afdelingshoofd moet je de afdeling runnen in financieel en strategisch opzicht. Verder heb ik veel taken die ik zelf naar me toe trek. Ik zit bijvoorbeeld in een Europees netwerk van zeldzame aandoeningen. Dat is waanzinnig. Ik leid 42 ziekenhuizen in Europa op deze zeldzame aandoeningen, dat kost veel tijd, maar is waanzinnig leuk. Ik begeleid 10 promovendi, haal beurzen binnen, schrijf projecten. Dat kan je allemaal als zware taak en belasting zien, maar je kan ook denken “hoe leuk is het, dat ik dit kan doen?”. Ik doe liever dit soort dingen, dan eindeloos vergaderen over geld.
Wat doe je om te ontspannen?
Ik denk dat als je dit werk doet, omdat dit is wat je het liefste doet, dan hoef je niet te ontspannen. Ik ga nooit gestresst de deur uit, heb niet het gevoel dat ik moet relaxen. Ik probeer twee per week te sporten. Ik vind lezen heerlijk, daar maak ik af en toe tijd voor vrij. Ik vind het ook heel lekker als ik thuis kom, mijn laptop te openen en leuke mails te beantwoorden. Bijvoorbeeld promovendi met resultaten van hun onderzoek, dan ben ik heel benieuwd. Dat hoef je niet te doen natuurlijk, maar ik word er intrinsiek blij van en ben heel benieuwd.
Je doet ook onderzoek naar de impact op kinderen met een afwijkend uiterlijk zoals bij kinderen met aangeboren craniofaciale afwijkingen. Waarom?
Het is afgrijselijk als je de verhalen hoort. De meeste kinderen zijn normaal qua ontwikkeling en hebben een normale intelligentie. Door hun andere uiterlijk denkt de omgeving vaak dat ze geretardeerd zijn en worden ze ook zo benaderd. Het ongenuanceerde staren naar mensen op straat. Mensen denken dat ze er iets van mogen zeggen, naroepen, meningen erover ventileren. Het is zo onbehoorlijk wat mensen zich allemaal veroorloven.
Sommige willen het uiterlijk bij zulke kinderen middels chirurgie “normaliseren”, maar dat vind ik helemaal niet het doel. Wat is dan je streven? Dat we allemaal hetzelfde zijn? Een bak normaalheid?
Wat vind je van de maakbaarheid van het uiterlijk?
Ik heb niks met esthetische chirurgie, dat mag wel duidelijk zijn. Als je eruit ziet als 60, maar je bent 40, kan het best iets voor je doen, maar het verschuift volledig. We zitten allemaal 18-jarigen te behandelen met fillers en bullshit. Ik vind het gestoord, er is niks mis met een 18-jarige en al die rare opgespoten wangen en lippen zien er belachelijk uit. Vooral als iemand gaat praten. Op plaatjes, waarschijnlijk ook eindeloos geshopt, ziet het er goed uit, maar als je iemand ziet bewegen of praten, schrik je je dood. Er is zit ook een commercie achter die ik walgelijk vind.
Je was te zien in Topdokters, een TV-programma van RTL. Heb je wel eens negatieve reacties gehad op je optreden in hierin?
Van Topdokters kreeg ik met name van ouders heel veel leuke reacties. Ze vinden het fijn dat er aandacht is voor deze aandoeningen. Het was opvallend dat ik van sommige collega’s niks hoorde. Helemaal niks.
Als voorzitter van de beroepsvereniging word je voor alles met betrekking tot plastisch chirurgie om je mening gevraagd, bijvoorbeeld ook tijdens de ophef rondom lekkende siliconen protheses. Dan krijg je ook veel narigheid over je heen.
Je doet het woord voor alle plastische chirurgen. Dat is heel schokkend. Elke dag krijg je wel 1 of 2 verzoeken van de media. Alleen maar over cosmetiek. Ik probeerde in elke interview er een draai aan te geven, the bigger picture. Het interesseert ze niet. Dit is blijkbaar wat mensen willen lezen. Het gaat al snel over medische missers. Alle nuance gaat eruit. Probeer je nuance ergens in terug te brengen dan wordt het vaak zwart-wit. Dan krijg je echt wel bagger over je heen.
Hoe deal je daarmee?
Het kan mij niet zoveel schelen. Ik hoef niet aardig gevonden te worden. Je moet dicht bij jezelf blijven. Ik ga niet een heel blij verhaal houden over borstprotheses bijvoorbeeld. Moet je dat nou bij een 18-jarige doen? Die helemaal niet kan afwegen wat voor lange termijn consequenties dit kan hebben? Je moet bij de feiten blijven, ze proberen het nogal te polariseren. Of voor of tegen. Nuance naar voren brengen in de media is erg lastig. Het verkoopt beter als je stelling neemt en heel zwart-wit bent.
Hoe zie je de toekomst binnen de plastische chirurgie voor je?
In mijn vakgebied wordt nog erg veel onderzoek gedaan. Ik kan me voorstellen dat er over 50 jaar wellicht met kleine aanpassingen in genetisch materiaal een hoop problemen verholpen zijn. Ook in prenataal opereren zie ik veel potentie. Daar kan ons vakgebied heel snel heel veel aan toe voegen. Het moet zo veilig zijn voor moeder en kind dat het het waard is.
Je hebt al zoveel bereikt in je loopbaan tot nu toe, ik ben best onder de indruk. Heb je zelf nog rolmodellen of bepaalde ambities?
Ik ben nu 5 jaar afdelingshoofd en zit bij het Europese netwerk. Dit zou ik nog zeker wel 5 jaar willen doen, maar niet tot mijn pensioen. Dan wordt het teveel van hetzelfde.
Een volgende stap zou raad van bestuur kunnen zijn, maar dat wordt dan weer zo’n doel op zich. Met de juiste functie en het juiste portfolio zou het interessant zijn, maar ik hoef niet een functie om de functie. Je gaat ook weer een stap verder van de inhoud, meer hoog over. En dat moet wel leuk zijn.
Het valt me op dat je alles doet omdat je het leuk vind en niet omdat het moet. Tegenwoordig wordt promoveren vaak in een adem genoemd met in opleiding komen tot specialist. Wat vind je daar van?
Dat was in mijn tijd ook wel. Ik vond het intrinsiek heel leuk, maar wat je veel ziet is dat velen die promoveren daarna al het onderzoek uit hun handen laten vallen. Dan is het een middel om ergens te komen. Ik hoop juist dat er een vuurtje gaat branden bij mensen, want hoe leuk is onderzoek. Het kritisch leren denken is een belangrijk onderdeel van promoveren, maar bijvoorbeeld ook hoe je kan leren van de resultaten van een ander.
Dus ik denk dat een promotie je heel veel kan brengen, andersom vind ik niet dat elke dokter gepromoveerd moet zijn. Ik kan niet alleen maar dokters opleiden die allemaal plastisch chirurg hier in het Erasmus willen zijn. Dat zou leuk zijn, maar dat doe je niet. Je leidt ook veel mensen op voor de periferie. Sommige doen dingen heel doordacht en als je voelt dat dit intrinsiek niet in iemand zit, dan werkt het ook gewoon niet.
Heb je tips voor jonge dokters/coassistenten?
Een beetje ambitieus zijn. Eerst goed nadenken wat je wilt. Als je werk-prive balans belangrijk vind of niet heel hard wilt werken, dan is dat prima. Dat moet je wel meewegen in je keuze, niet wat cool klinkt in je vriendenclub op je 20ste of sociaal wenselijk is. We zien ze vaak vol ambitie binnenkomen en dan heel snel andere keuzes maken. Zonde dat je er dan niet verder over na hebt gedacht. Misschien was je op een andere plek beter tot je recht gekomen en had je er meer uitgehaald. Als je het echt wilt , dan wil je er ook veel insteken en komt het er ook uit.
Wil je nog iets kwijt aan jonge dokters?
Wees bewust. Wees je bewust van de kansen die krijgt. Voel eens die intrinsieke verantwoordelijkheid. Wat ga ik doen om dit vak of deze wereld een stap verder te brengen? Het vraagt veel van jezelf initieel. Je moet niet achterover hangen en wachten tot het aangereikt wordt. Er zijn er maar weinig die duidelijk zeggen ik wil dit en dit doen om dat te bereiken. Het moet altijd korter, sneller en makkelijk, maar dan wordt het heel frustrerend, want zo werkt het niet.
Reactie schrijven